سکته مغزی چیست؟ برای پاسخ به این سوال بایستی ابتدا بدانیم که مغز مسئولیت کنترل تمامی فعالیتهای حرکتی اندام ها، حواس مختلف (شنیدن، دیدن، لمس کردن، بویائی، چشائی) و عملکرد احشاء داخلی انسان را به عهده دارد و به طور متوسط ۵/۱ کیلوگرم وزن داشته و با اینکه ۲% وزن بدن را شامل می‌شود ولی ۱۵% تا ۲۰% خون بدن را از طریق چهار رگ مهم دریافت می‌کند که وابستگی شدید مغز را به میزان خونرسانی نشان می دهد. بنابراین تقریباً نقطه به نقطه بافت مغز دارای یک وظیفه است و در صورت از کار افتادن آن می‌تواند علائمی در بیمار ایجاد کند. هرگاه جریان خون هر بخش از مغز قطع شود باعث از کار افتادن بخشی از فعالیت بدن می‌شود که به این حالت “سکته مغزی” می‌گویند که عبارت است از سکته یا وقفه ناگهانی در عملکرد بخشی از بدن مثل بی حسی یا فلج شدن یک طرف بدن، یک طرف صورت، نابینائی ناگهانی، کری ناگهانی، عدم امکان صحبت کردن و غیره که نوع علامت بستگی به رگی است که در مغز بسته می‌شود.
سکته مغزی دومین علت مرگ در کل دنیا است و به طور متوسط در امریکا در هر ۴۰ ثانیه یک نفر دچار سکته می‌شود و از این تعداد ۱۵ تا ۳۰% به طور دائم دچار ناتوانی می‌گردند (یعنی مثلا فلج می‌شوند برای تمام عمر) بنابراین سکته مغزی علاوه بر اینکه دومین علت مرگ بعد از سکته قلبی است(از هر ۱۶ نفر که در امریکا می میرند ۱ نفر آن به علت سکته مغزی است) عامل اصلی ناتوانی‌های طولانی مدت و شدید در انسان نیز می‌باشد.
عواملی که باعث افزایش سکته می‌شوند عبارتند از: سن بالا، فشار خون بالا، سکته قبلی در مغز، دیابت، چربی خون بالا (کلسترول بالا) مصرف سیگار، عدم تحرک بدنی، مصرف الکل، چاقی و تغذیه نادرست و ناسالم است.
معمولا پزشکان متخصص مغز و اعصاب و متخصصان طب اورژانس با مشاهده علام فوق فوراً برای بیمار تشخیص سکته مغزی را که اصطلاح قدیمی آن (CVA) Cerebrovascular Accident و اصطلاح جدید آن Stroke است را می‌دهند ولی نکته مهم این است که “سکته مغزی” حداقل ۱۰ علت دارد یعنی تومور مغزی، خونریزی داخلی مغز (به علت پارگی رگ یا بدشکلی‌های مادرزادی رگهای مغزی)، عفونت‌های مغزی، انتشار تومورهای بدخیم سایر احشاء بدن به مغز (متاستاز)، ضایعات التهابی مثل MS یا انسفالیت‌ها و واسکولیت‌ها و غیره نیز می‌توانند با علائم سکته مغزی مراجعه نمایند که هر یک روش درمانی خاص خود را دارند و در اینجا است که سایر روشهای تشخیصی غیر از معاینه بیمار اهمیت می‌یابد که مهمترین آن عکسبرداری از مغز است که شامل CT scan و MRI است.

روشهای تصویر برداری سکته مغزی:
برای ارزیابی بهتر ما می‌توانیم این روشها را به دو دسته تقسیم بندی نمائیم:
۱. تصویربرداری معمولی
۲. تصویربرداری پیشرفته (مدرن)
طبقه بندی کنیم که در روش تصویربرداری معمولی از CT scan و MRI استفاده می‌شود و اولین کاری که در هر بیمار مشکوک به سکته مغزی بایستی حتما انجام شود CT scan مغز است ولی بایستی بدانیم که در CT scan معمولی هدف فقط برای بررسی این است که آیا خونریزی عامل سکته است یا خیر چون بر روش درمان تأثیر می گذارد یعنی درمان سکته مغزی استفاده از داروهای رقیق کننده خون است و اگر کسی خونریزی داشته باشد و پزشک CT scan نکرده باشد و از این داروها استفاده کند، همین داروها باعث تشدید خونریزی و مرگ بیمار با تشدید عوارض می‌شود. CT scan در تشخیص خونریزی از MRI هم بهتر است (حساسیت CT 89% و MRI 81% است) ولی MRI معمولی از CT در تشخیص سکته بهتر است و با این وجود هر دو اینها در تشخیص سکته در زمانی که درمان موثر است محدودیت دارند. برای فهم این محدودیت نیاز است که بدانیم بعد از شروع علائم سکته مغزی، فقط ۶ساعت پزشکان فرصت دارند که اقدامات درمانی را برای حفظ مغز دچار سکته و درمان سلولهای مغزی در خطر انجام دهند و اگر ۶ ساعت بگذرد عملا اقدامات درمانی بی تاثیر می‌شود. با توجه به این اصل مهم، هم CT scan و هم MRI معمولی تقریبا هیچ ارزش تشخیصی برای نشان دادن سکته مغزی در ساعات اولیه ندارند به طوری که در ۱۲ ساعت اول بعد از شروع علائم CT scan نرمال است. در حالی که در ۵ تا ۶ ساعت اول بعد از شروع علائم سکته، MRI نرمال است و چیزی را نشان نمی دهد، با توجه به این که کلا برای نجات مغز با روشهای مدرن (که برای اطلاع از آن می‌توانید به مقاله “مراکز سکته” در همین مجله مراجعه نمایید) تنها ۶ ساعت فرصت وجوددارد، چون CT scan و MRI در “ساعات طلائی” درمان که همان ۶ ساعت اول است کمک کننده نمی باشند، اکنون نسل جدیدی از تکنیک‌های CT scan و MRI مورد استفاده قرار گرفته است که بر خلاف روشهای معمولی که بیشتر آناتومی و ساختمان مغز را نشان می‌دهند این روشها، علاوه بر ساختار، نحوه عملکرد یا فیزیولوژی بافت مغزی را هم مورد ارزیابی قرار می‌دهد.

۲. روش‌های تصویربرداری پیشرفته (مدرن):
در این روشها CT scan و MRI علاوه بر ارزیابی ساختمان اجزاء مغز قادر به ارزیابی نحوه عملکرد یا فیزیولوژی بافت مغز نیز می باشد. به این ترتیب میزان جریان خون در بافت مغزی (پرفیوژن) در تکنیکی به نام پرفیوژن CT scan مورد ارزیابی قرار می‌گیرد و نواحی که دچار قطع یا کاهش خون شده اند از بافت طبیعی به راحتی قابل تشخیص شده و بر اساس آن می‌توان درمان انجام داد و در MRI اما می‌توان از تکنیک تصویربرداری دیگری به نام “دیفیوژن” که در واقع میزان و چگونگی انتشار آب را در مغز ارزیابی می‌کند و معمولاً بعد از حدود ۱۰ دقیقه (مقایسه کنید با نرمال بودن CT scan معمولی در ۱۲ ساعت ال و MRI در ۶-۵ ساعت اول بعد از شروع علائم بالینی)، قادر است وقوع سکته حاد و فوق حاد را نشان دهد و در نتیجه فورا درمان را می توان با استفاده از این تکنیک جدید انجام داد.
حرکت نرمال آب در مغز (انتشار خون و مواد غذایی در یک محیط مایع است) در مناطق دچار سکته از بقیه مغز که طبیعی است به خوبی در تصاویر دیفیوژن MR قابل تمایز شده و تشخیص سکته داده می‌شود و بعداً دوباره میزان جریان خون در مغز را که “تکنیک پرفیوژن” می‌تواند آن را ارزیابی کند بررسی شده و با مقایسه یافته های دیفیوژن MR مناطق دچار کم خونی را شناسایی و سپس درمان را شروع می کنند و آن را نشان داده و بعد از این پزشکان می‌توانند درمان را شروع نمایند و با این ابزار یعنی CT پرفیوژن و یا MRI دیفیوژن و پرفیوژن متخصصان تصویربرداری وقوع سکته مغزی را در همان دقایق اولیه از شروع سکته (حدود ۱۰ دقیقه) تشخیص داده و بر اساس معیارهای خاص متخصصان نورولوژی و رادیولوژی (اینترونشنال رادیولوژیست) در “مراکز سکته” که به آن Stroke center می‌گویند به روشهای درمانی مداخله ای اقدام به
۱. تزریق رقیق کننده خون برای ذوب یا حل کردن لخته عامل انسداد رگ کرده
۲. و یا با استفاده از وسایل فلزی ظریف لخته را قطعه قطعه کرده و سپس آن را حل کرده
۳. و یا با استفاده از به کار بردن لوله‌های فنری شکل (استنت و بالن) محل تنگی در رگ را باز می‌کنند .

با استفاده از این روش می توان به مادر و جنین کمک کرد و می توان ناهنجاری های مغز مانند گشاد بودن بطن های مغزی، ناهنجاری منجر به انسداد مایع مغزی نخاعی، ستون فقرات و تومورهای این ناحیه مانند میلو مننگوسل( نوعی نقص در لوله عصبی جنین)، ناهنجاری های قفسه سینه مانند پاره و ناقص بودن دیافراگم را تشخیص داد.

در صورت تشخیص، جراحان می توانند برخی از این ناهنجاری ها را در زمان جنینی به وسیله جراحی بسته عمل کنند و یا با اطلاع از ناهنجاری های جنینی، بلافاصله پس از به دنیا آمدن نوزاد، او را مورد عمل جراحی قرار دهند.

از جمله مزایای این روش این است وقتی نوزاد با علائم تنگی نفس شدید در اثر پارگی مادرزادی دیافراگم به دنیا آید ممکن است تا زمان کشف علت، نوزاد از بین برود اما وقتی با روش ام آرآی مشخص شده باشد پس از به دنیا آمدن، بلافاصله، پارگی مادرزادی دیافراگم اصلاح می شود.

به طور معمول زن باردار در طول بارداری باید سه بارسونوگرافی انجام دهد، در صورتی که در سونوگرافی ناهنجاری هایی ملاحظه شود که در تشخیص آن شک وجود داشته باشد ام آرآی می تواند به مادر و جنین کمک کند.

در ام آر ای علاوه بر بیماری ها و ناهنجاری های جنین ، ناهنجاری های مادر در دوران بارداری مانند انسداد مسیر کلیه یا هیدرونفرو، مشکلات داخل لگن و یا توده و توموری قابل تشخیص است.

کبد عضوی بسیار حیاتی در بدن است و بسیاری از بیماری های انسان به دلیل عدم کارکرد صحیح این ارگان و مشکلات ناشی از آن بروز می کند، بنابراین آگاهی از رژیم غذایی صحیح و استفاده از غذاهایی که مصرف می کنیم و میزان ضرر و زیان و سودمندی آنها برای سلامت کبد و سایر اعضاء بدن می تواند در حفظ کارکرد صحیح آن بسیار موثر باشد.
• از مصرف فست فودها بپرهیزید: مصرف فست فودها و سایر غذاهای چرب برای کسانی که به سلامت این عضو حیاتی بدن خود اهمیت می دهند، انتخاب مناسبی نیست. مصرف غذاهای چرب و استفاده از روغن های صنعتی کار کبد را برای تجزیه چربی سخت می کند و در مدت زمان طولانی ممکن است سبب التهاب کبد و به تبع آن سیروس کبدی شود.
• سعی کنید روزتان را با یک صبحانه سالم آغاز کنید: مواد غذایی دارای فیبر بالا می تواند به سلامت کبد تان کمک کند تا به بهترین شکل کار کند. تحقیقات نشان داده است صبحانه های دارای غلات کامل مثل چاودار می تواند سبب آب شدن چربی های شکمی شود که در جلوگیری از بروز بیماری های کبدی موثر است.
• بروکلی بخورید! اضافه کردن سبزیجات به رژیم غذایی برای کسانی که می خواهند کبد سالم تری داشته باشند ضروری است. از بین سبزیجات کلم بروکلی برای سلامت کبد بسیار مفید است. مطالعات نشان داده است که مصرف بروکلی می تواند احتمال خطر ابتلا به کبد چرب غیر الکلی را کاهش دهد. البته کلم بروکلی ممکن است برای برخی طعم خوشایندی نداشته باشند که شما می توانید آن را با سایر سبزیجات، سیر و سرکه بالزامیک مصرف کنید.
• چای یا قهوه مصرف کنید اما کم! مطالعات نشان داده است کسانی که روزی یک یا دو فنجان چای یا قهوه می نوشند، احتمال آسیب کبدی که در اثر مصرف الکل یا غذای ناسالم در آنها ایجاد می شود، کاهش می یابد. برخی از مطالعات هم نشان داده است که این میزان مصرف قهوه یا چای احتمال ابتلا به سرطان کبدی را کاهش می دهد.
• مصرف قند را کاهش دهید: مصرف زیاد قند می تواند تاثیر مخربی بر سلامت کبد داشته باشد. این تاثیر منفی می تواند به این دلیل باشد که یکی از وظایف کبد ذخیره سازی قندها است. قند تبدیل به چربی می شود و این چربی اطراف کبد را می گیرد و در طولانی مدت زمینه ساز بروز بیماری کبد چرب است. بنابراین با کاهش مصرف ترکیبات قندی از سلامت کبد خود محافظت کنید.
• آب بنوشید! آب یکی از بهترین موادی است که بدن ما را سالم نگه می دارد. به جای نوشابه ها و سایر نوشیدنی های شیرین، آب بنوشید.
• بادام مصرف کنید! برخی از آجیل ها از جمله بادام منابع غنی از ویتامین ای و سایر ترکیباتی هستند که می توانند ما را در برابر بروز بیماری کبد چرب محافظت کنند.
• چای سبز بنوشید! چای سبز سرشار از آنتی اکسیدان هایی است که Catehnin نامیده می شوند. مطالعات نشان داده است که این آنتی اکسیدان ها ممکن است شما را در برابر برخی سرطان ها مانند سرطان کبد مصون سازد.
• اسفناج مصرف کنید! برگ های اسفناج نیز آنتی اکسیدان زیادی دارد که Glutathione نام دارد که می تواند به سلامت کبد شما و کارکرد صحیح آن کمک کند.
• بلوبری یا سایر مواد غذایی که دارای پلی فنول هستند را مصرف کنید: تحقیقات نشان داده است که مواد غذایی دارای پلی فنول مانند بلوبری، شکلات تلخ، زیتون و انواع آلو درصد ابتلا به بیماری کبد چرب غیر الکلی را کاهش می دهد. استفاده از برخی ادویه های دارای پلی فنول مثل پونه کوهی یا زرماری به جای نمک همراه با غذا نیز می تواند در کاهش ابتلا به بیماری های کبدی موثر باشد.
• از مصرف الکل و دخانیات اجتناب کنید: نوشیدن الکل و مصرف دخانیات تاثیر منفی بر فعالیت کبد دارد و در طولانی مدت زمینه بروز سیروس کبدی و بیماری کبد چرب را فراهم می کند.
سلامت کبد در طب سنتی
برای دستیابی بهتر به سلامت کبد علاوه بر رعایت کردن رژیم غذایی مناسب، طب سنتی از طریق تطابق دانش گذشتگان با شرایط آب و هوایی و اجتماعی جامعه کنونی، رهیافت‌های ایمن‌تر و ریشه‌ای‌تری را ارایه می‌دهد و درمان این بیماری‌ها را از طریق باطنی و از طریق شناسایی عوامل بروز آنها انجام می‌دهد. برای این منظور محققان شرکت پارسی طب با توجه به خواص اعجاز انگیز گیاهان دارویی در درمان بیماری‌های مختلف با در نظر گرفتن اصول طب سنتی و شرایط روز جامعه، اقدام به تولید داروی ۷ گیاه (شلیور) نموده است. گیاهان به کار گرفته در این مقطر همگی دارای خواص دفع چربی هستند و از طریق کنترل و دفع چربی های اضافه در مبتلایان به کبد چرب الکلیک و غیر الکلیک، تصفیه کامل خون از مواد زاید و سموم و همچنین تعدیل آنزیم های کبدی، می تواند پاکسازی کبد را انجام دهد.